Grad okom genija

ZLEHUDA sudbina sunovratila je Most kralja Aleksandra u Savu u noći između 10. i 11. aprila 1941. godine. Rat je okončao njegovo postojanje, a na temeljima na kojima se nalazila ova građevina danas stoji Brankov most.

Iako je na istom mestu tokom istorije bilo nekoliko pontonskih mostova, prvi čvrst drumski prelaz preko Save napravljen je tek 1934. godine. Već godinu kasnije preko njega prelazi i tramvaj koji spaja Beograd i Zemun. Tada je omaleni Beograd od oko 300.000 stanovnika ozbiljno iskoračio na levu savsku obalu, na kojoj ga je već čekao Stari aerodrom. Ubrzana urbanizacija ovog dela grada od 1937. godine u ovu oblast uvodi i Beogradski sajam, koji danas poznajemo kao Staro sajmište, i tako dolazi do predratnog procvata sa kojim Beograđane povezuje Most kralja Aleksandra.

Među najlepšim sačuvanim kadrovima ove građevine sigurno ubrajamo one koje je napravio besmrtni fotograf Rista Marjanović. Iako smo o njemu pisali u prošlom broju, opisujući ga kao vrsnog ratnog foto-reportera i čoveka koji je ovekovečio kadrove iz balkanskih i dva svetska rata, neki od mirnodopskih kadrova koje je napravio vredni su svake pažnje i poštovanja.

Marjanović je bio izuzetno vredan snimatelj i hroničar svog doba, a ljubaznošću njegove unuke Zorane Vojnović dobili smo ove kadrove. Ova dama se srčano trudi da fotografije svog dede sačuva od zaborava, i da osveži sećanje na ovog sjajnog profesionalca i umetnika.

Most koji je Marjanović snimao između dva rata izgradile su jedna nemačka i jedna francuska firma onog doba, a kuriozitet je bio i u tome što je to bio poslednji posao koji su zajednički ostvarile dve strane koje će uskoro zaroniti u krvavi ratni sukob.

Takva je bila i sudbina mosta. Uništen je na početku rata.

Nama ostaje sećanje i duboko poštovanje prema onima koji su brižno čuvali trenutke u kojima su ovekovečili svoj Beograd.

- Zahvaljujući opštini Savski venac, deo fotografija starog Beograda, kao i onih s početka Prvog svetskog rata osvanule su na bilbordima ove opštine - priseća se unuka Riste Marjanovića Zorana Vojnović. - Jedan od rariteta jeste da su oni objavili i fotografiju puča iz 27. marta 1941, koja je jedina u koloru.

Tako su pre nekoliko godina prvi put opštinske vlasti pokazale adekvatnu pažnju i poštovanje prema besmrtnom fotografu. S obzirom na to da je Marjanović živeo na teritoriji ove opštine, sasvim je prirodno da su najveći poznavaoci njegovog dela bili iz ovog dela grada.

GRADITELjI

MOST kralja Aleksandra Beograđani su zvali i "Zemunski" ili "Lančani", a građevinu su izvele francuska firma "Batinjol" i nemačka firma koju je kasnije preuzeo poznati MAN.

Interesantno, Brankov most nove vlasti podižu 1956. godine na temeljima Aleksandrovog mosta, a konstrukciju od 3.800 tona obezbedio je opet - MAN.

Otvaranje mosta

FRANCUZI I NEMCI

BEOGRADSKI predratni list "Vreme" piše kako je "izgradnjom mosta za Zemun došlo do jednog zanimljivog rezultata, do dokaza da su Nemci i Francuzi u praktičnom životu mogli najlepše da se slože i da su svojim zajedničkim radom ostvarili jedan lep i zamašan objekat, koji će kod nas ostati nezavisno od svoje značajne funkcije u javnom saobraćaju i privrednom životu zemlje, i kao jedna uspomena na plodnu saradnju Francuza i Nemaca ovde, na našem tlu, na njihovo naučno, tehničko i praktično znanje".