Magacin stare carinske luke

KRAJEM tridesetih godina prošlog veka, Beograd je bio, kao mnogo puta do tada, u raskolu između osećanja koja su obuzimala sugrađane. Posle prethodnih decenija, u kojima su ovuda prohujali ratovi i ekonomske krize, tridesete su bile i godine prosperiteta i značajnih ekonomskih iskoraka.

Tako je 1934. godine napravljen prvi drumski most - Most viteškog kralja Aleksandra, tek nekoliko godina kasnije, 1937, otvoren je i Beogradski sajam, pa je život u Beogradu umnogome postajao znatno prijatniji, a sobom je nosio i elan, optimizam i entuzijazam. Burne sajamske manifestacije naročito su ostavile trag tokom naredne dve godine, do jeseni 1939. godine.

Sa druge strane, strepnje zbog razgoropađenosti Hitlerove Nemačke slutile su na novi svetski sukob, ali su, baš kao i pred svaki rat, nadanja bila velika, a razlozi za nadu neosnovani. Vrata pakla otvorena su nacističkim napadom na Poljsku.

Fotografije koje su pred čitaocem govore o izgradnji takozvane Beton hale, kao i delova obaloutvrde sa desne savske obale.

Kako nas je podsetio kustos Muzeja nauke i tehnike Rifat Kulenović, to je prvobitno bio Carinski magacin luke Beograd, izgrađen između 1936. i 1939. godine. On danas uživa zaštitu u okviru celine prostora koji ga povezuje sa Kalemegdanom.

- Imao je i pet kranova, a od njih je jedan sačuvan i zaštićen kao kulturno dobro - objašnjava Kulenović. - Do kraja osamdesetih godina ovo mesto je bilo u funkciji kao skladište, da bi sada imalo sasvim drugačiju namenu.

Danas mnogi restorani krase ovaj prostor, a šetalište ispred objekta predstavlja prvi iskorak u višedecenijskoj ambiciji gradskih vlasti da Beograd najzad siđe na obale Save.


Pristanište

UZ desnu savsku obalu odvajkada je bilo pristanište, jer su vekovima ovde brodovi dovozili robu kojom je Beograd trgovao. Istina, i sa dorćolske strane nalazi se velika luka, ali je među starim brodarima važilo pravilo da je ova, savska strana grada više skrivena od vetra i tradicionalne košave, pa je ovaj zaklon oduvek bio dobrodošao.

Do prvih decenija prošlog veka pristanište je bilo znatno drugačije, jer je ceo potez od današnjeg Brankovog mosta, zaključno sa sadašnjom Beton halom bio neka vrsta pristana, gde su brodovi dostizali do obala, a zatim su svojevrsnim rampama bili povezani sa ondašnjim magacinima, odnosno lagumima u Karađorđevoj ulici.

Tek kasnije je obala reke nasipom „odgurana“ tamo gde danas protiče, a Beograđanima kao uspomena ostaje slika da je nekadašnji tok Save dosezao gotovo do šina kojima ovom ulicom danas tutnje tramvaji.

Voda do Kapetanije

SAVSKI vodostaj i tokom proteklih decenija umeo je da bude hirovit, pa tako i ovaj predratni snimak jasno govori da je reka nadolazila do samih stepenica koje vode ka zdanju Kapetanije.

Danas je nasip ispred ove zgrade znatno viši, pa ovakva opasnost više ne preti.