U MUZEJU "25. maj", na 1600 kvadratnih metara, danas u podne, na dan kada je 1918. proglašeno ujedinjenje i Kraljevina SHS, otvara se izložba "Jugoslavija od početka do kraja". Posvećena je zemlji koja je više puta nastajala i nestajala, menjala ime i granice, političko i društveno uređenje, bila obeležena izuzetnom kompleksnošću nacija i vera, kultura i običaja na srazmerno malom geografskom području. Hvaljena i osporavana, izgrađivana i potkopavana, krajem 20. veka je nestala sa geografske i političke mape sveta, ali njeno nasleđe i danas snažno utiče na živote ljudi sa ovog prostora.

Ideja izložbe zato nije da se hronološki prikaže sled najvažnijih događaja, nego da se obrade važni fenomeni i elementi koji su obeležili društva na području koje se tokom više od 70 godina zvalo Jugoslavija.

EKSPERTI PRIPREME za izložbu, odnosno rad na novoj stalnoj postavci Muzeja istorije Jugoslavije, započete su pre tri godine konferencijom "Novi stari muzej", kao i nizom razgovora i radionica, uz prisustvo stručnjaka iz različitih oblasti. Koncept je potom osmislio uži međunarodni tim, a izložbu realizovala kustosko-autorska ekipa: dr Jovo Bakić, dr Hrvoje Klasić, dr Ivana Dobrivojević, dr Vladimir Petrović, dr Srđan Cvetković i Ana Panić (kustos Muzeja istorije Jugoslavije). Recenzenti izložbe su Tvrtko Jakovina (Hrvatska), Husnija Kamberović (BiH), Oto Luter (Slovenija) i Predrag J. Marković (Srbija).

Ovaj poduhvat započinje "Ličnom kartom Jugoslavije".

Kao dokaz da se ideja o zajedničkoj državi južnih Slovena rodila kroz stvaranje zajedničkog kulturno-umetničkog prostora, u ovoj postavci svedoči prepiska Nadežde Petrović i Ivana Meštrovića, a povodom organizovanja jugoslovenskih izložbi i umetničkih kolonija još 1904. godine.

Tu su i pisma slovenačkih umetnika Jakopiča i Jame... ali i misli nosilaca jugoslovenske ideje: Jovana Cvijića, Štrosmajera, Hinka Hinkovića, Jovana Skerlića. Uz "ličnu kartu" obrađeni su i događaji, koji su, između dva svetska rata, destabilizovali zemlju - atentati na Stjepana Radića i na kralja Aleksandra.

Zasebnu celinu čine "Narodi Jugoslavije" sa svim sličnostima i razlikama. Kroz izložene udžbenike se može naslutiti da je kralj Aleksandar mnogo više nego kasnije Tito, promovisao integralno jugoslovenstvo, dok popisi stanovništva pokazuju da se rubrika "Jugosloven" pojavljuje tek 1971.

U delu "Jugoslavija u svetu - svet u Jugoslaviji" izostavljena je priča o nastupu kraljevine, a potom i federativne Jugoslavije na velikim međunarodnim izložbama. Nažalost, jer su najviša međunarodna priznanja našim umetnicima na najbolji način afirmisala obe Jugoslavije.

Izložba prikazuje i lica i naličja različitih režima kroz segmente o represiji u vreme kraljevine i kasnije. Prvi put pred našom publikom biće prikazan i hrvatski film o Golom otoku. Uz priču o ekonomskom i društvenom razvoju prikazuju se i periodi krize iz tridesetih i osamdesetih. Uvod u krvavi raspad Jugoslavije ratom iz devedesetih, predstavljen je porastom nacionalizma, propagandom HRT i RTS...

STALNA POSTAVKA POSLE tri meseca ova izložba će prerasti u stalnu postavku u takozvanom "Starom muzeju". Sa sadašnjih 1600 preseliće se u 800 kvadratnih metara u paviljonu uz Kuću cveća, gde je do sada stajala etno'zbirka, koju je svojevremeno, Jovanka Broz pokazivala uglednim gošćama.

Ovu intrigantnu izložbu uglavnom čine dokumentarni materijali - fotografije i tekstovi, video snimci.

Ali, predstavljen je i niz trodimenzionalnih eksponata među kojima je i petokraka skinuta sa Starog dvora, kojom se izložba i završava.



SVETSKI KALKULATOR I KIOSK

JEDAN od objekata na izložbi je i mehanički kalkulator Davora Grinvalda, slovenačkog dizajnera, koji je inače i eksponat prestižnog njujorškog Muzeja moderne umetnosti. U istom muzeju od 1971. je i dobro poznati "crveni kiosk" PKB-a, ali organizatori izložbe nisu uspeli da pronađu dobro očuvani primerak.