U PLANU OBNOVA LETNJEG DVORCA KARAĐORĐEVIĆA: Predviđena sredstva u budžetu Han Pijeska

ZA nekadašnju rezidenciju kralja Aleksandra Karađorđevića u Han Pijesku, koja je podignuta pre tačno jednog veka za tog srpskog i jugoslovenskog monarha, a koja je izgorela u požaru 2005. godine - ima nade.

Foto V. Mitrić

Načelnik Han Pijeska Slobodan Đurić, ukazujući šta je nova vlast uradila za 100 dana, naveo je i da je rebalansom predvidela pare za rekonstrukciju tog zdanja u centru grada. To je bilo jedno od najomiljenijih mesta za odmor i razonodu kralja Aleksandra i njegove porodice.

Stotinak kilometara dalje, u Malom Zvorniku, kralj Ujedinitelj je uradio podzemni grad za potrebe vrhovne komande i most i železnički most između dva Zvornika.

- Kralj je obožavao da dođe u Han Pijesak i u svoju letnju rezidenciju, a na putu do nje da poseti svoje ratne drugove različitih vera i nacija, od kojih je tražio da otvoreno govore o trenutnom stanju u državi - priča protođakon dr Ljubomir Ranković. - Kralj je načelnike i druge ljude iz vlasti upozorio da se slučajno ne dogodi da nekome od njih, zbog izgovorenih reči, padne dlaka sa glave.

Dvorac je u Drugom svetskom ratu delom oštećen, posle rata služio je kao rezidencija Brozovih državnih službenika. Vodi se, kažu u opštini Han Pijesak, kao nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.

Foto V. Mitrić

- Krajem 19. i početkom 20. veka u Han Pijesku boravili su austrougarski službenici, koji su merili kvalitet vazduha ovog područja - kažu u opštini. - Merenjima je ustanovljeno da je Han Pijesak prostor sa najvišom koncentracijom ozona u Evropi, prirodna vazdušna banja. Prostranstva bujne i visoke crnogorične šume i visoka koncentracija ozona pogodovali su bolesnom caru Franji Josifu.

Stručnjaci carevine su u to vreme napravili geodetsku kartu naselja i njegove okoline i došli do zaključka da je planinski ambijent izuzetno pogodan za razvoj elitnog turizma. Napravljene su skice i planovi za izgradnju mondenskog naselja za velikane. Planirana je izgradnja letnjikovca za cara, ali i još 17 vrhunskih odmarališta različite veličine. Planove Austrougarske omeo je Prvi svetski rat.

- Boraveći u Sarajevu, prestolonaslednik Aleksandar informisan je o nalazima austrougarskih stručnjaka o atmosfersko-klimatskim potencijalima hanpjesačkog područja koji mogu biti iskorišćeni u zdravstvene svrhe. Tada je predloženo budućem kralju da bi za njega i njegovu porodicu bilo dobro da tamo izgrade objekte koje bi povremeno koristili.

Foto V. Mitrić

Odlučeno je da u Han Pijesku do kog je dolazila srpska vojska za vreme ofanzive u Bosni 1914. bude podignut lovački zamak u kojem će prestolonaslednik stanovati za vreme lova po bosanskim planinama.

- Gradnja dvorca je počela 1919. godine, a sagrađen je 24 meseca kasnije, dok je ceo kompleks završen 1924. Sagrađena je 1923. i crkva kojoj je kumovao Aleksandar lično. Kralju je dodeljeno i lovište od 24 hektara. Po završetku, bio je veoma zadovoljan. Često je sa porodicom dolazio u Han Pijesak.

U Aprilskom ratu kralj Petar Drugi, pri povlačenju, boravio je u dvorcu. Lokacija je ubrzo bila otkrivena i napadnuta od nemačke avijacije. Karađorđevići su se spasli begom kroz skrovište i tunel čiji se ulaz nalazi kraj dvorca. Put su nastavili iz Han Pijeska ka Palama.

Tokom Drugog svetskog rata, od kraja januara 1942. do jeseni 1943. dvorac su koristili Nemci i ustaše. Partizanske snage u jesen 1943. ponovo oslobađaju Han Pijesak. Tada nemačko-ustaški avion bombarduje dvorac i pošto je bio od drvene građe, brzo je izgoreo.

Foto V. Mitrić

Posle oslobođenja odlukom iz 1946. zdanje je obnovljeno, a naziv mu je preimenovan u Titov dvorac. Služio je za potrebe Saveznog planinskog dobra, a kasnije Vojno-planinskog dobra pod upravom garnizona i komande garde iz Beograda. Krajem osamdesetih godina objekat je kao vila "Bosanka" bio pod upravom 7. vojne oblasti iz Sarajeva. Vila je godinama kvalitetno održavana, a većina raritetnog i reprezentativnog nameštaja iz vremena kralja Aleksandra bila je sačuvana, sve do sedamdesetih godina, kada počinje vreme nebrige. Posle smrti Broza, dvorac polako počinje da propada.

U toku Odbrambeno-otadžbinskog rata, dvorac je koristila Vojska Republike Srpske. Od 2004. godine prenet je u vlasništvo opštine, ali, do sada, nisu bile obezbeđene pare za njegovu obnovu, održavanje i rad.

PRIMAO I MNOGE DRŽAVNIKE

KRALj Aleksandar je u Han Pijesku primao ambasadore, izaslanike, dolazili su i razni državnici.

- Postoje izvori po kojima je ovde potpisan i Vidovdanski ustav - naglašavaju u opštinskoj upravi Han Pijeska. - Kralj je u rezidenciji primio i Kemala Ataturka, turskog reformatora, prilikom posete Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. U dvorcu je bio ugošćen i premijer Turske Mustafa Ismet Ineni, aprila 1937. godine.

Preporučujemo

Društvo

0 3

SUSRET SA ISTORIJOM - ZAVADA MEĐU DINASTIJAMA, NIKAD MEĐU NARODOM: Odnosi Srbije i Crne Gore imali su uspone i padove tokom vekova

23. 05. 2021. u 20:00

Društvo

0 7

SRBI SU BILI HRIŠĆANI PRE ĆIRILA I METODIJA: Istoričar Marko Aleksić o životu našeg naroda na području Hrvatske i Crne Gore (VIDEO)

12. 06. 2021. u 16:29

Feljton

0 1

FELjTON - LjUBAV I BRIGA ZA OBIČNE LjUDE: Kraljica Marija se potpuno posvetila dobrotvornom radu

12. 06. 2021. u 18:00

Feljton

0 3

FELjTON - NAJVOLjENIJA SRPSKA KRALjICA: Marija je osvojila srca ljudi svoje nove domovine

11. 06. 2021. u 18:00

Društvo

0 3

ISTORIJSKI DODATAK - KARAĐORĐEVIĆ U MREŽI: Leonid Linicki, lični lekar kralja Aleksandradelovao kao šef rezidenture NKVD u Jugoslaviji

07. 06. 2021. u 17:14

Društvo

0 2

ISTORIJSKI DODATAK - RAT NA SKRIVENOM TAJNOM FRONTU: Zamršeni špijunski lavirint oko belogardejskih organizacija

07. 06. 2021. u 10:19

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije