OMAŽ MAJSTORIMA: Izložba epske ilustracije u galeriji UK "Parobrod"

BRIŽLjIVO se, puno stoleće, u Arhivu SANU čuva blago - 36 originalnih ilustracija koje su (u)krasile knjigu "Srpske narodne junačke pesme (sa slikama)", a čiji su autori uz akademike Paju Jovanovića i Uroša Predića, bili i Nadežda Petrović i drugi najugledniji umetnici tog doba.

Aleksa Gajić

Svojevrsni omaž svim tim velikanima, koji su i tim izdanjem iz 1922. umnogome utrli put i doprineli dignitetu ilustracije u nas, upriličila je istoričarka umetnosti Marija Ristić svojim velikim istraživačkim projektom, čiji je rezultat između ostalog i postavka izložena u galeriji UK"Parobrod".

- Na doktorskim studijama istražujem o ilustraciji i nastojim da je definišem kao samostalnu umetničku disciplinu - kaže Marija koja je, susrevši se sa originalnim radovima majstora s početka 20. veka, osmislila način da knjigu štampanu pre stotinu godina upotpuni, tako što je odabranim crtačima dala priliku da ilustruju neku od 36 pesama koje su te 1922. ostale bez ilustracije.

- Poznajući našu scenu, ilustratore sam birala nekad po stilskom izrazu nekad po temi koja bi odgovarala njihovom dosadašnjem radu - otkriva Ristićeva.

Da je u tome uspela i odradila "tačan kasting" crtača, potvrđuju i sami autori, poput Jane Adamović koja je na Marijinu sugestiju ilustrovala "Zidanje Skadra" - jednu od najpotresnijih naših pesama kojoj je, kako kaže, pokušala da priđe iz jednog simboličnog, metafizičkog ugla.

- Ona govori o poziciji žene u patrijarhalnom društvu, o ženama spremnim da podmetnu drugu ženu kao žrtvu, ali prikazuje i žensku prirodu, divlju i neukrotivu, kroz lik vile - navodi Jana. - Dakle s jedne strane imamo slobodan, divlji ženski duh povezan s prirodom, a sa druge ukroćenu, krotku, uzornu ženu - majku koja biva zarobljena, živa zazidana, i čak i tada misli na dobrobit drugih - na svoje dete. Ilustracijom sam želela da prikažem ta dva arhetipa žene ali i da zazidanoj majci povratim, u pesmi oduzeto, dostojanstvo.

Aleksa Gajić

Poznati naš crtač Aleksa Gajić prihvatio se ilustrovanja još poznatije pesme "Banović Strahinja" a rad na tome video je kao lepu priliku da se podseti stihova, ali i da nanovo razmisli o muško-ženskim odnosima nekad i sad.

- Pesma je svakako i danas aktuelna zbog te večne muško- ženske "rasne" problematike, tradicije i vrlina na koje podseća - smatra Aleksa, koji je osim ilustracije izvedene u kolažnom maniru, uradio i dve vinjete "koje se stilski bolje oslanjaju na estetiku originalne knjige i ilustracije tog vremena".

Vrsni ilustrator Dušan Pavlić ističe da je radostan što je sa odabranim kolegama učestvovao u projektu Ristićeve i doprineo obeležavanju lepog jubileja, važnog za sve ljubitelje knjige i ilustracije.

- Pre desetak godina ilustrovao sam Srpske junačke narodne pesme, u izdanju "Kreativnog centra" - kaže Pavlić. - Zaista sam se sa uživanjem vratio ovoj temi, radeći na ilustraciji za pesmu "Bolani Dojčin".

Kao deo šireg projekta "Teorija ilustracije", izložba naslovom ustanovljava termin "epska ilustracija", a namera autorke je da ukaže na razliku između slikarstva i ilustracije (makar je uradili i najveći majstori slikarstva).

- Klasična knjiška ilustracija godinama je predstavljala umetničko delo koje stoji uz štampani tekst i sa njim ostvaruje vezu, a na neraskidivost veze između ilustracije i teksta podsećam QR kodovima, koji stoje uz izložene radove i vode do teksta pesme na koju se crteži odnose - objašnjava Marija Ristić.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije